KRO-NCRV 2Doc: Leve de organen

In Nederland is op dit moment niemand na overlijden orgaandonor tenzij je hiervoor uitdrukkelijk toestemming hebt gegeven. Met de komst van de nieuwe Wet op de Orgaandonatie in 2020 wordt dit principe omgedraaid. Straks zal iedereen na overlijden potentieel orgaandonor zijn tenzij je expliciet aangeeft dat je dit niet wil. Dat lijkt mooi maar er zitten haken en ogen aan het nieuwe systeem. Zijn we als samenleving op de hoogte van de vergaande gevolgen die de nieuwe wet heeft op orgaandonoren en hun nabestaanden? In Leve de organen verdiept Frans Bromet zich in de nieuwe orgaanwet en de keuze waarvoor wij als Nederlanders staan wanneer deze straks in werking treedt.

Een veel gehoorde angst bij critici is dat artsen eerder zullen overgaan tot orgaandonatie wanneer een patiënt orgaandonor is. Esmee Feenstra kwam na een zwaar ongeval – en in het bezit van een donorcodicil – in coma in het ziekenhuis terecht waar de artsen constateerden dat er sprake was van onomkeerbare hersenschade. Maar op het moment dat de artsen wilden overgaan tot het hersendoodprotocol, merkte haar zus tijdens het afscheid nemen dat Esmee reageerde op prikkels. Er rolde een traan over haar wang.

Er is een officieel hersendoodprotocol dat artsen moeten volgen en dat moet waarborgen dat een patiënt pas na objectief onderzoek hersendood mag worden verklaard. Alleen dan mag worden overgegaan tot orgaanuitneming. Maar is dit protocol waterdicht? Wat houdt hersendood eigenlijk in? Betekent het dat je bewustzijn weg is? Oud-cardioloog en schrijver Pim van Lommel verdiepte zich in bijna-dood ervaringen van patiënten die klinisch dood waren. Meer dan een kwart van hen had bewuste herinneringen aan die periode zoals het ervaren van een tunnel, licht of het buiten het lichaam treden. Van Lommel meent op basis van zijn onderzoek dat we niet kunnen uitsluiten dat mensen die hersendood zijn verklaard dezelfde ervaringen hebben.

Eén van de bezwaren die tegenstanders hebben tegen de nieuwe orgaanwet is dat er campagne wordt gevoerd ‘vanuit de wachtlijst’, d.w.z. vanuit het perspectief van patiënten die op orgaandonatie wachten. Volgens Pim van Lommel hebben mensen door de beperkte informatie die de overheid verstrekt geen idee wat het inhoudt wanneer je je aanmeldt als donor. De man van verpleegkundige Anjo van de Morte ging dood in de klinische setting van een operatiekamer. Van de Morte die zelf als verpleegkundige betrokken was bij orgaandonaties zag hoe 15 mannen in witte doktersjassen overgingen tot uitname van de organen van haar man, tot hij tenslotte bij het wegnemen van zijn hart stierf. ‘Dat is zo anders dan wanneer je als familie aanwezig bent bij een dierbare die zijn laatste adem uitblaast’, zegt van de Morte.

2Doc Leve de organen is geproduceerd door &Bromet, in opdracht van KRO-NCRV. De film is tot stand gekomen met steun van CoBo. De documentaire gaat in première tijdens het Nederlands Filmfestival 2019 en wordt uitgezonden in de Week van het Donorregister van 21 tot 28 oktober 2019.

KRO-NCRV 2Doc: Leve de organen, maandag 21 oktober, 21.00 uur op NPO 2